آسیب شناسی نظام جذب و نگهداری نخبگان علمی کشور با رویکرد mcdm

نخبگان هر جامعه به سان ستونهایی هستند که شالوده پیشرفت و توسعه هر کشور بر آنها واقع شده است. در این میان نخبگان علمی سهم به سزایی در پیشرفت و توسعه علمی و فناوری برعهده دارند. تحقیق حاضر با این سوال آغازین که «مهمترین موانع جذب و نگهداری نخبگان علمی کشور چیست؟» شروع شد و برای پاسخ به این سوال با استفاده از استراتژی پژوهشی تحلیل مضمون، عوامل اثرگذار بر خروج نخبگان علمی کشور استخراج گردید و سپس با سوال «اولویت بندی عوامل اثرگذار بر خروج نخبگان علمی چگونه است؟» به منظور گشودن مسیری در راستای برنامه ریزی جهت رفع موانع جذب و نگهداری نخبگان علمی ادامه یافت و با استفاده از آزمون های آماری ابتدا موانع طبقه بندی گردیدند و سپس عوامل طبقه بندی شده بر اساس تکنیک تاپسیس که یکی از تکنیک های فنون mcdm است، در هر طبقه اولویت بندی شدند. با این توصیف، در پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد روش تحقیق ترکیبی، ابتدا با استفاده از روش شناسی کیفی ابعاد گوناگون موضوع تبیین گردید و سپس با استفاده از روش شناسی کمی اولویت بندی انجام شد. نتیجه آنکه با بررسی دقیق بیش از 3000 صفحه متن که در 30 سال گذشته در خصوص نخبگان و فرارمغزها به چاپ رسیده بود، مدلی شامل 144 مانع در قالب 24 مضمون اصلی و 7 مضمون سازمان دهنده در خصوص مضمون فراگیر خروج نخبگان علمی طراحی گردید تا 34 مانع از میان 144 مانع شناسایی شده، که توسط خبرگان انتخاب گردیده بود در قالب پرسشنامه ای الکترونیکی در اختیار بیش از 3000 نخبه علمی کشور قرار گیرد و نظرات نمونه از جامعه آماری اخذ گردد. از میان 202 پاسخ دریافت شده، عوامل بر اساس دو شاخص «اقدام مورد نیاز جهت رفع مانع» و نیز «میزان اثرگذاری مانع بر عدم رضایت نخبگان» طبقه بندی و اولویت بندی گردید. در پایان مشخص گردید که مشکلات اقتصادی بیشترین میزان اثرگذاری بر عدم رضایت نخبگان را دارد در حالیکه فوری ترین اقدامات بایستی در خصوص مشکلات فرهنگی و اجتماعی صورت پذیرد. کلید واژگان: نخبگان، نخبگان علمی، فرار مغزها، مهاجرت نخبگان، نخبگان دانشگاهی، جذب و نگهداری نخبگان علمی